YENİ FİNANSMAN YÖNTEMLERİ
Finansman en kısa ve kolay ifade ile bir işletmenin ihtiyaçların giderilmesi için gerek duyduğu kaynak olarak tanımlanabilir. Finansman kaynaklarından en çok bilinenler ticari banka kredileri, bonolar, repo, faktöring hizmetleri, depozito, avans ve teminatlar olarak sıralanabilir. Ancak son dönemlerde melek finansman, kitle fonlama ve sukuk sertifikaları da piyasalarda görülmektedir.
Günümüzde özellikle öz sermayesi olmayan veya kıt olan işletmeler/girişimciler melek finansman ve kitle fonlama yöntemleriyle ihtiyaçları olan finansmana erişmeyi hedeflemektedirler.
21. yy başlarında girişimcilik finansmanında önemli bir rol üstlenen melek finansman; melek yatırımcı olarak adlandırılan yatırımcıların yüksek risk ve büyüme potansiyeli olan girişimcilere/işletmelere kendi bilgi ve birikimleriyle kaynak aktarması yoluyla gerçekleşmektedir. Girişimciler tavsiye ve geri bildirimlerle girişimcilik faaliyetlerine katkı sağlayan bu başarılı kişileri, melekler şeklinde de adlandırmaktadır.1
Bilinen finansman modellerinde finansörün finansman sağladıktan sonra işletme içi faaliyetlerde yer almamasına rağmen melek finansman modelinde finansör işletmeye her noktada destek sağlayabilmektedir. Bu anlamda iki taraf arasında sadece finansman ilişkisi değil bir nevi mentorluk faaliyeti de görülmektedir.
Kitle fonlama modeli ise melek finansman modelinden farklılık göstermektedir. Bu modelin çalışma prensibi girişimcilerin iş fikirlerini veya projelerini gerçekleştirebilmeleri için gerekli finansal desteğin internet üzerinden ulaşılabilen platformlar ile tanıtılarak projeye ilgi duyan yatırımcılardan kaynak sağlama esasına dayanmaktadır.2
Kitle fonlamanın Türkiye’de yaygınlaştığı söylenemez. Mevzuat yönünden eksikleri bulunmaktadır. Bu sistem ile girişimciler tüzel kişilik ile ön sipariş/satış gerçekleştirebilmektedir. Kitle fonlama sistemi ile elde edilen gelirin vergilendirmesi ile ilgili henüz bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.
Son dönemlerde kullanılmaya başlayan “Sukuk Sertifikaları” ise faizsiz finansman yöntemi olarak sistemde yer almaktadır. Sukuk esasında varlık temsil eden bir senettir. Senedi elinde bulunduranlar aslında mülkiyetlerinde bir varlık bulundurmakta ve ellerinde bulundurdukları sürede bu varlıktan rant geliri elde etmektedirler.
Sukuk işleme prensibi, sukuk ihracı ile elde edilen fonla alınan varlık/yapılan yatırımdan elde edilecek gelirin sukuk sahiplerine belli dönemlerde ödenmesi esasına dayanmaktadır. Türkiye’de bu model kira sertifikası adıyla nitelendirilmektedir.3
Melek finansman, kitle fonlama ve sukuk yöntemlerine bakıldığında girişimciler/işletmeciler için melek finansman ve kitle fonlama modellerinin finansman yaratmada etkin yöntemler olduğu, sukuk yönteminin ise finansman kaynağı için kullanılabilir bir yöntem olmadığı anlaşılmaktadır.
1Bingöl Y, Türkmen S.Y. Girişimciliğin Finansmanında Melek Sermaye ve Türkiye Uygulaması. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi • Cilt 12, Sayı 45. 2016.
2Fettahoğlu S, Khusayan S. Yeni Finansman Olanağı: Kitle Fonlama. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2017.
3Tok A. İslami Finans Sistemi Çerçevesinde Sukuk (İslami Tahvil) Uygulamaları, Katılım Bankaları ve Türkiye Açısından Değerlendirmeler. Sermaye Piyasası Kurulu Hukuk İşleri Dairesi Yeterlik Etüdü. 2009.
