Finansal Ekonomide
Tarım İşletmelerinin Borçlanmasının Önemi ve Sorunları
Her ne kadar teknolojinin de gelişmesiyle tarımsal üretim dönemleri yer yer değişse de sürece hâkim olan doğa faktöründen dolayı tarım işletmeleri faaliyetlerini bir düzen içerisinde sürdürmektedirler. Planlamalar üretim dönemlerinde göre yapılmaktadır. Ekim, girdi kullanımı ve hasat gibi faaliyetlerin zamanı üretici inisiyatifine göre değil doğal şartlara göre şekillenmektedir. İşletmeler bu faaliyetleri yerinde ve zamanında gerçekleştirebilmek için yeterli finansman kaynaklarına ihtiyaç duymaktadırlar.
İşletmelerde üretim ve yatırım için gerekli finansmanın sağlanamaması ve borç- gelir dengesindeki bozulma ile finansman riski ortaya çıkmaktadır. Diğer risklerle beraber finansman riski tarım işletmelerinde planlanan üretim ve yatırım faaliyetlerini aksatabilmektedir.1
Tarım işletmeleri finansal ekonomi içerisinde yer almakta olup sürdürülebilirlikleri için gerekli ve yeterli finansmana yine bu ekonomi içerisinde ulaşmaktadırlar. Ancak, finansal ekonomide kefalet ve ipotek gibi teminatların istenmesi, gelir durumuna göre finansman limitlerinin konulması, cezai müeyyidelerin varlığı ile teşkilatlanmamış finansman kaynaklarına işletmelerin daha kolay ve hızlı ulaşabilmeleri işletmeleri teşkilatlanmamış finansman kaynaklarına yöneltebilmektedir. Bu kaynaklara yönelen işletmelerin finansal yapısı hızlı bir şekilde bozulmaktadır.
Ayrıca tarım işletmeleri tarımsal ürünleri satan tüccarlardan ürün karşılığı finansman sağlamaktadırlar. Kullanılan finansman hasatla birlikte ürün olarak geri ödendiğinden tarım işletmeleri elde ettikleri ürünleri piyasa koşullarından daha düşük bedellerle tüccarlara satmaktadırlar. Bu şekilde işletme gelir kayıplarına uğramaktadır.2
Ülkemizde tarım işletmelerine finansman sağlayan teşkilatlanmış finansman kaynakları içerisinde en büyük payı bankalar oluşturmaktadır. Bankalar arasında tarım ihtisasında faaliyet gösteren banka bulunmamaktadır. T.C. Ziraat Bankası BDDK raporlarında mevduat bankası olarak yer alırken tarımsal kredi hacminin %90’ından fazlasına hâkim görünmektedir.3
2001 yılında T.C. Ziraat Bankası kullandırılan toplam kredinin %99,6 payına sahipken diğer bankalarında sektöre finansman kaynağı sunmasıyla bu oran 2010 yılında %91,2’ye gerilemektedir.4 T.C. Ziraat Bankasının büyük oranda finansman sağlamasının nedeni sübvansiyonlu kredilerin sadece söz konusu banka tarafından kullandırılmasından kaynaklanmaktadır.
Tarımsal okuryazarlığın düşük olması ve teşkilatlanmamış finansman kaynağı sağlayıcılarının finansmanın kullanılmasına dair kısıtlama getirmemeleri işletmelere sağlanan finansmanın farklı alanlarda kullanılmasına yol açmaktadır. Tarım işletmeleri finansal yapılarının hasar görmemesi için finansal ekonomi içerisinden finansman sağlamalı, temin edilen finansman kaynağını da yerinde ve zamanında kullanmalıdır. İşletme için kullanılan finansman işletme dışı ihtiyaçlar için kullanılmamalıdır.
