TARIMSAL FİNANSMAN GEREKLİLİĞİ
Tarımsal finansmanın gerekliliğini sorgulamadan önce finansmanın kullanılma sebebi ve kullanılma periyodunun bilinmesi gereklidir. Bu nedenle tarımsal faaliyet kavramının bilinmesi, finansmana faaliyetlerin hangi aşamalarında ihtiyaç duyulduğunu irdelemek finansmana olan gerekliliği ortaya koyacaktır.
Tarımsal faaliyetler tarım işletmeleri –büyük oranda üreticiler- eliyle gerçekleştirilmektedir. Kırsal alanda yerleşik işletmeler bilgi birikimi bakımından yetersizdir. OECD ülkeleri arasında kırsal ve kentsel bölgeler arasında ESKD (Ekonomik, sosyo-ekonomik, kültürel değer) farkının en yüksek olduğu ülke Türkiye’dir.1 Kırsal alanda yaşanan yetersizlikler işletme faaliyetlerine doğrudan yansımaktadır. Tarımsal faaliyetlerde risk ve belirsizlikler de yüksektir. Risk ve belirsizliklerin yüksek oluşu işletmelerin dış kaynak bulmalarını zorlaştırmakta, bulunan kaynakların maliyeti daha yüksek olmaktadır.
Tarımsal faaliyetlerde azalan verim kanunu geçerli olduğundan işletmeci üretimi hangi noktada sonlandıracağını bilemediğinden birim başına elde ettiği gelir düşmektedir. Ayrıca gelir kıyası yapıldığında tarım sektörü diğer sektörlerden geride kalmaktadır. Sektörde yaşanan bu olumsuzluklara rağmen faaliyetlerin sürdürülebilirliği için işletmelerin düşük maliyetli finansmanlara tarımsal faaliyetlerin başında ulaşmaları elzemdir. Aynı zamanda üretilen tarımsal ürünlerin çeşitliliği, elastikiyeti, tüketim miktarı ve dış ticaret durumlarının farklı olmasından dolayı işletmelerin finansmana ihtiyaç duydukları dönemler de değişkenlik göstermektedir. Bazı işletmeler finansmana ekim döneminde ihtiyaç duyarken bazıları hasat döneminde, bazıları ise pazarlama esnasında ihtiyaç duyabilmektedir.
Tarım işletmelerinin, kapalı ev ekonomisinden pazar için üretimde bulunma aşamasına geçişleriyle finansman gereksinmeleri artmaktadır. Bu aşamada tarım işletmesi, kendi-kendine yeterli olmaktan çıkmakta, ürettiğinin çok daha az bir bölümünü tüketmekte, dışardan mal ve hizmet alımlarını finanse etmek için daha fazla krediye gereksinim duymaktadır.2
Tarımsal finansman işletme planlamasında temel olarak ele alınması gereken bir konudur. Nitekim küçük işletmeler toplumsal fayda üretmekten ziyade işletmeyi ayakta tutmaya, kısaca kar elde etmeye çalışır. Bu nedenle işletmeci girdileri mümkün olduğu ölçüde ayni veya nakdi olarak işletme içinden karşılamaya çalışmalıdır. Eğer dış finansman kullanılacaksa bunun planı baştan yapılmalıdır. Finansman maliyetinin asgari tutulması için finansman kullanma dönemi ile hasat dönemi mümkün olduğunca yakın tutulmalıdır.
Tarımsal finansmanın gerekliliği işletmeler için olduğu kadar kalkınma için de bir o kadar önemlidir. Tarım sektörünün genel içinde payı her ne kadar yıllar itibariyle azalma gösterse de hasıla, dış ticaret, istihdam gibi temel ekonomik göstergeler halen tarımın vazgeçilmez sektörlerden olduğunu gösteriyor. Bu da tarımsal finansmanın sadece tarımı değil tüm ekonomiyi bir şekilde etkilediğini açıkça ortaya koymaktadır.3
KAYNAKÇA
1 PISA 2015 Raporu
2 A ÖZÇELİK, E GÜNEŞ, MM ARTUKOĞLU. 2005. Türkiye’de Tarımsal Kredi: Sözleşmeli Tarım Ve Üretici Örgütleri Üzerinden Kredi Uygulamaları. ZMO. Ankara.
3 A ERSOY, M. Ş. ÖZSOY. 2017. Tarım Finansmanının Kalkınmadaki Rolü ve Önemi: Bir Model Önerisi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi • Cilt 12, Sayı 47.
