TARIM İŞLETMELERİNDE İÇSEL ÇEVRE ÖĞELERİ
Tarım işletmeleri; tarımsal mal ve hizmet üretmek için kurulmuş, iç ve dış çevresiyle bir bütün olarak değerlendirilen birimlerdir. Dünya genelinde tarım işletmeleri küçük aile işletmelerinden oluşmaktadır. Türkiye’de bu duruma ek olarak parçalı arazi mülkiyetleri de eklenmektedir. Tek parça halinde ki 100 dekar arazi ile 3 farklı noktadaki toplam 100 dekar arazi arasında işletme yönetimi ve organizasyonu bakımından çok büyük farklılıklar bulunmaktadır.
Tarım işletmelerinin yönetim ve organizasyonunda içsel çevre öğelerinde nelerin bulunduğu ve bu öğelerin işletme için sahip oldukları değerlerin ortaya koyulması gerekmektedir. Tarım işletmesinde yönetim erkine yardımcı olan iç öğeler; üretim, pazarlama, insan kaynakları, finansman ve ar-ge olarak sıralanabilmektedir.
Üretim, tarım işletmesinin amacını gerçekleştiren ana öğelerden biri olup kapasitesinin sürekli arttırılması istenmektedir. Üretim işletmeyi büyüten temel öğe olup burada gerçekleşen artış diğer öğelerin daha fazla çalışmasını tetiklemektedir. Tarım işletmelerinde yüksek kar elde etme, üretim mecburiyeti veya sosyal bir amacı gerçekleştirme amaçlarına göre üretim düzeyi belirlenmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus kaynakların sürdürülebilir bir biçimde kullanılmasını sağlamaktır.
Pazarlama öğesi ise işletmelerin vazgeçilmez içsel öğelerinden sayılmaktadır. Pazarlama öğesi her ne kadar içsel çevre öğeleri arasında yer alsa da dış çevre ile yakın ilişkili olan işletmenin önemli bir unsurudur. Pazarlama stratejileri üretim durumu, ikame mallar, lojistik ve talep miktarlarına göre işletme iç politikalarıyla belirlenmektedir. Üretim miktarıyla aynı oranda genişletilmesi gereken bir alandır.
İnsan Kaynakları işletme faaliyetlerinin her aşamasında zihinsel ve bedensel katkı sağlayan öğe olarak tanımlanmaktadır. İşletmenin tüm birimleri insan kaynağına ihtiyaç duymaktadır. İnsan kaynağını geliştirmek tarımsal faaliyetlerde işlerin kolaylaştırılmasına, bir düzen içinde yürütülmesine ve geliştirilmesine olanak sağlar. Tarım işletmelerinde insan kaynağı kullanılırken belirli bir iş bölümüne veya işletme içerisinde bir örgütlenme yapısına rastlanılmamaktadır. Ayrıca tarım işletmeleri kendi bünyelerinde nitelikli işgücü barındıramamaktadırlar.
Finansman işletmenin içsel çevre fonksiyonlarından biridir. İşletme, iç ve dış finansman kaynakları kullanarak mal ve hizmet üretimini sürdürmektedir. Tarımsal işletmeler genelde örgütlenmemiş kredi kaynakları kullanmaktadırlar. Tarımsal işletmelerde yöneticilerin finansal okuryazarlık eğitimleri almaları işletmelerin daha avantajlı finansman kaynaklarına ulaşmalarını sağlamakta ve gelir kayıplarının azaltılması mümkün olmaktadır.
Ar-Ge bir işletmenin önemli içsel öğelerinden olup işletmenin sürekli gelişmesi ve yenilenmesine katkı sunmaktadır. Ar-ge yatırımı yapan işletmeler diğerlerine nazaran üretim, pazarlama, ürün ve iş geliştirme alanlarında rakip işletmelerden daha önde yer almakta ve gelirleri de nispeten daha fazla olmaktadır. Ar-Ge ile yeni çalışma sistemlerinin oluşturulması, yeni entegrasyonlar ile tarım işletmeleri etkili ve verimli faaliyet gösterebilmektedir.
Fatih BORAN
